News

31.12.2020

Congratulatory speech of the Chairman of the Board of the Development Bank

24.12.2020

Why Do Kazakhstan’s Banks and Businesses Need Syndicates?

Array ( [ID] => 8673 [~ID] => 8673 [IBLOCK_ID] => 150 [~IBLOCK_ID] => 150 [IBLOCK_SECTION_ID] => 740 [~IBLOCK_SECTION_ID] => 740 [NAME] => Внутренняя трансформация БРК и курс на устойчивое развитие [~NAME] => Внутренняя трансформация БРК и курс на устойчивое развитие [ACTIVE_FROM_X] => 2020-12-24 10:55:00 [~ACTIVE_FROM_X] => 2020-12-24 10:55:00 [ACTIVE_FROM] => 12/24/2020 11:55:00 [~ACTIVE_FROM] => 12/24/2020 11:55:00 [TIMESTAMP_X] => 01/05/2024 19:21:50 [~TIMESTAMP_X] => 01/05/2024 19:21:50 [DETAIL_PAGE_URL] => /en/pc/news/news/8673/ [~DETAIL_PAGE_URL] => /en/pc/news/news/8673/ [LIST_PAGE_URL] => /en/pc/news/ [~LIST_PAGE_URL] => /en/pc/news/ [DETAIL_TEXT] =>

- Каким был 2020 год для БРК? Как БРК удалось справиться с вызовами пандемии?

2020-ый для БРК, как и для всей страны в целом, стал серьезным испытанием на стойкость. Из-за стремительного распространения коронавирусной инфекции, а в последствии и карантинных ограничений и снижения цен на нефть наши партнеры-заемщики стали испытывать определенные финансовые трудности. Однако, в рамках антикризисного плана БРК, разработанного еще в начале 2020 года, мы проанализировали кредитный портфель, провели стресс-тесты по каждому нашему проекту и провели системную работу по минимизации влияния изменений курса национальной валюты и пандемии коронавируса на кредитный портфель Банка.

Относительно комфортно себя чувствовал металлургический сектор и проекты в отрасли телекоммуникаций, где заемщиками являются «Транстелеком», «SilkNetCom», «Казахтелеком». Достаточно уязвимыми оказались нефтегазовый и туристические сектора, аналогичная ситуация и с проектами в отрасли логистики, например аэропорты, которые из-за ограничений долгое время не функционировали. Наибольшему негативному влиянию пандемии подверглись проекты, которые находятся на стадии строительства и поставки оборудования. Из-за того, что границы многих стран оказались закрытыми, часть оборудования не была поставлена в срок. Понимая всю ситуацию, мы приняли оперативные меры и признали случаи с перебоями и задержками поставок оборудования форс-мажором. Незамедлительно предоставили возможность отсрочки платежей по основному долгу и вознаграждению, отменили штрафные санкций за несвоевременные исполнения финансовых и нефинансовых обязательств. Для проектов, профинансированных в тенге, Банк провел реструктуризацию займов, а для проектов, профинансированных в иностранной валюте - предоставлена возможность конвертации займа при условии наличия фондирования.

Сейчас команда Банка на постоянной основе оценивает влияние COVID-19 на деятельность БРК и его клиентов.

Несмотря на сложности этого года, Банку удалось удержать объем ежегодного финансирования проектов. БРК ежегодно инвестирует в экономику Казахстана более 400 млрд тенге. Размер кредитного портфеля БРК по данным на 31 октября 2020 составил 1 926 млрд тенге увеличившись в сравнении с данными на начало года на 11,5% (с 1 728 млрд тенге). В структуре кредитного портфеля БРК сейчас 75 проектов, 55% приходится на проекты в обрабатывающей промышленности.

- Сколько проектов было запущено в этом году?

По итогам текущего года семь проектов, профинансированных БРК введены в эксплуатацию. Это такие проекты как гостинично-туристический комплекс в Мангистауской области Rixos Water World Aktau, энергоблок АО «Евроазиатская Энергетическая Корпорация», завод по производству легковых автомобилей ТОО «Hyundai Trans Kazakhstan» в Алматы, один из цехов по производству нефтесервисного оборудования на предприятии ТОО «АтырауНефтеМаш», вторая очередь Макинской птицефабрики в Акмолинской области, второй пусковой комплекс ветровой электростанции на 50 МВт «Астана EXPO-2017» ТОО «ЦАТЭК Green Energy» и закончено строительство аппаратно-программного комплекса платформы связи вдоль железнодорожных линий АО «Транстелеком».

Введенные в экспл.png

Все эти проекты капиталоемкие, имеющие высокий социально-экономический и мультипликативный эффект. Благодаря этим семи проектам создано 1 900 новых рабочих мест в разных регионах. На мой взгляд, в сегодняшних реалиях, когда по всему миру идут сокращения рабочих мест, этот социальный эффект наиболее значимый. Что касается налоговых отчислений, то за 11 месяцев текущего года компании выплатили в бюджет 15 млрд тенге.

Хочу также отметить проводимую работу по экспортному направлению в Банке. Во время пандемии мы не снижали объемы поддержки наших экспортеров. Безусловно, имелись операционные сложности, но экспортеры чувствовали себя достаточно комфортно, никто из компаний не обращался к нам за отсрочкой или другими мерами поддержки. С начала года мы освоили сумму поддержки на 92,5 млрд тенге, сейчас в портфеле Банка находятся 15 экспортных операций, благодаря которым Казахстан экспортирует растительные масла, молочную продукцию, кондитерские изделия, напитки, автомобильные аккумуляторы, минеральные удобрения, цинк, медь, свинец и фосфатную продукцию и др.

- Какова валютная структура кредитного портфеля БРК на сегодня? Как банк решает, какие проекты финансировать в тенге, а какие – в иностранной валюте?

Наш портфель на 53,3% сформирован в тенге и на 46,7% в валюте. С 2013 года объем кредитования в тенге вырос на 33%. Такие изменения положительно отразились на финансовой устойчивости наших заемщиков.

Что касается валюты кредитования, то мы пользуемся натуральным хэджем. Если у заемщика есть валютная выручка, то мы выдадим кредит в валюте, однако, если валютная выручка отсутствует, тогда мы предоставляем кредит в тенге. Такой подход обеспечивает наших заемщиков хорошей финансовой стабильностью и позволяют нивелировать валютный риск.

- Планирует ли банк привлекать средства на внешних рынках в этом или следующем году?

БРК предлагает бизнесу выгодные условия для реализации проектов, на различных стадиях– от инвестиционной фазы до экспорта готовой продукции. Для обеспечения лучших условий для клиента, БРК активно привлекает заемные средства как на внутреннем, так и на международных рынках капитала, так на каждый тенге из государственных средств Банком Развития привлечено 1,96 тенге рыночного заимствования. Буквально перед пандемией мы осуществили третий выпуск тенговых облигаций в размере 62,5 млрд тенге по выгодной ставке. Мы всегда ориентируемся на рынок и спрос. В следующем году мы планируем роуд-шоу для зарубежных инвесторов, чтобы заинтересовать их в инвестировании в Казахстан.

В начале декабря текущего года Банк подписал кредитный договор с Евразийским банком развития, согласно которому нам предоставили кредитную линию в размере 5,724 млрд российских рублей сроком на 7 лет. Также мы заключили четырехсторонний меморандум о сотрудничестве с ВЭБ.РФ Евразийским банком развития и Банком развития Республики Беларусь. Мы планируем развивать реализацию сделок в российских рублях и финансировать наших заемщиков в этой валюте. Таким образом, мы всячески диверсифицируем наш портфель заимствования, смотрим и на другие валюты. Возможно, в следующем году опять повторим работу по выпуску евробондов в тенге на зарубежных рынках.

- Парламент РК принял Закон «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам восстановления экономического роста», предусматривающий механизм синдицированного финансирования. БРК еще несколько лет назад предлагал банкам сотрудничать по такой схеме, однако они не проявили инициативы. Как вы думаете, изменят ли ситуацию поправки?

Действительно, в 2014 году БРК предлагал активировать системную работу по синдицированному кредитованию. Тогда мы инициировали и подписали меморандумы с банками второго уровня по сотрудничеству в рамках синдикатов, встречались с представителями БВУ и обменивались идеями потенциальных проектов, но сделки так и не были заключены. Что касается законопроекта, то мы непосредственно приняли участие в пересмотре законодательной базы и снова инициировали эту работу в Банке.

Сейчас есть высокий интерес к синдицированному финансированию со стороны банков второго уровня. Мы видим, что этот механизм востребован. В обсуждении активно принимали участие Сбербанк, Халык Банк, Forte Bank. Более того, клиенты, обсуживающиеся в перечисленных банках, также готовы работать по этой схеме. У нас есть ряд наработанных проектов, которые мы хотим посредством синдицированного займа реализовать в ближайшее время. Если говорить о потенциальных сферах, то это - переработка продукции АПК. Сейчас прорабатываем возможности сотрудничества с Forte Bank и Сбербанком. Ожидаем их решения, и, возможно, будем уже открывать финансирование.

- На сайте Банка размещен аналитический портал внешней торговли Республики Казахстан. В чем его важность и актуальность для бизнеса?

Портал, в первую очередь разработан для повышения эффективности экономической деятельности Казахстана, эдакая база данных для обеспечения широкого круга лиц информацией о внешней торговле Казахстана, где в интерактивном режиме можно получать сведения о торговых потоках в разрезе регионов, отраслей, товаров. Мы подвязали к порталу базы данных по статистике Министерства национальной экономики, Комитета государственных доходов Министерства финансов.

портал_page-0001.jpg

Чем привлекателен данный портал? Анализ позволяет определить ниши, где можно нарастить потенциал. К примеру, если Казахстан импортирует один и тот же продукт на протяжении долгих лет, объемы растут, то имеет смысл задуматься о возможности его производства на территории республики. Так же и по экспорту: если мы что-то экспортируем и объемы экспорта растут, то, возможно, нужно расширять или модернизировать производство этого товара для расширения экспортного потенциала.

Разработка портала полностью еще не завершена, в будущем планируем подключать к нему и другие базы данных, которые помогут иностранным инвесторам учитывать такие показатели, как тарифы на электроэнергию, газ и другие коммунальные услуги, что необходимо для реализации инвестиционных проектов.

- А как пандемия повлияла на рабочий процесс самого банка?

Этот год можно рассматривать как стресс-тест на зрелость корпоративной культуры. Я с радостью резюмирую, что БРК пережил пандемию с наименьшими потерями, так как процесс обновления HR практик прошел успешно. Мы одни из первых перевели сотрудников на дистанционную форму работы. Ежедневно в формате оффлайн у нас работали всего 5-7 человек, это меньше 3% от общего числа сотрудников, с соблюдением всех необходимых мер санитарно-эпидемиологической безопасности. Это специалисты, поддерживающие IT-инфраструктуру Банка, а также работники канцелярии. Такой «экстренный» переход в онлайн режим никак не отразился на деятельности Банка, наоборот, сотрудники БРК показали свою сплоченность, эффективность, мотивированность и самоорганизованность.

В этом вопросе не могу не отметить и зрелость IT-структуры Банка. Технологическое развитие для БРК всегда было всегда в приоритете. Мы считаем, что внедрение новых технологий в современном мире базовая необходимость. Именно поэтому модернизацию IT системы Банка мы начали еще в 2019 году. В мае прошлого года 100% сотрудников получили ЭЦП. Соответственно, мы максимально перестроили бизнес-процессы на формат paper-free – безбумажный документооборот. Мы также обратились во все госорганы с просьбой о возможности внесения изменений в законодательные акты с целью перевода процессов в безбумажный документооборот. Все эти меры позволили Банку безболезненно, в кратчайшие сроки осуществить переход на дистанционный формат работы. Более того, Банк разработал CRM-систему автоматизировав клиентский сервис и процесс рассмотрения проектов, теперь клиенты Банка могут удаленно подать заявку и отслеживать статус через личный кабинет заемщика на сайте Банка https://my.kdb.kz/login.

- Каковы планы БРК на 2021 год? Что будет в центре внимания в следующем году?

В первую очередь необходимо восстанавливать экономику, активно кредитовать проекты. В рамках актуализации стратегии развития Банка до 2023 года ожидаем, что с учетом законодательных поправок нам удастся расширить свой инструментарий, к примеру синдицированное финансирование и, возможно, иные формы кредитных инструментов.

Команда БРК сейчас создает критическую массу инвестиционных проектов в обрабатывающей промышленности, инфраструктуре, находит перспективные отраслевые и товарные ниши. Я думаю, что в следующем году будет много интересных проектов. Хотел бы отметить отрасль туризма, которая подверглась негативному влиянию пандемии. Тем не менее, у Казахстана большой потенциал в этой сфере, ввиду малочисленности населения и огромной территории, что позволяет иностранному туристу чувствовать себя защищенным. К примеру, экотуризм очень востребован сейчас во всем мировом сообществе. У нас есть пул проектов в отрасли туризма, мы их рассматриваем их жизнеспособность, и позже поделимся информацией.

Подводя итоги нашего разговора, хочу сказать, что сейчас однозначно ответить удалось ли нам выйти из коронакризиса на сегодняшний день сложно, так как последствия пандемии на экономику все еще трудно оценить. Прогнозы международных аналитиков о наступлении новой эпохи хаоса, снижение цен на фондовых рынках добавляют неопределенности. Для нас понятно одно - курс развития БРК в период пандемии и с учетом текущих мировых трендов взят правильно: внутренняя трансформация, актуализация стратегии развития до 2023 года, активно большое внимание уделяем проектам устойчивого развития, принципам ESG. Более того, мы стимулируем процесс перехода к «зеленой» экономике и планируем совершенствование модели кредитования Банка Развития с упором на увеличение участия частного сектора в финансировании проектов с участием иностранных инвесторов.

[~DETAIL_TEXT] =>

- Каким был 2020 год для БРК? Как БРК удалось справиться с вызовами пандемии?

Сейчас команда Банка на постоянной основе оценивает влияние COVID-19 на деятельность БРК и его клиентов.

- Сколько проектов было запущено в этом году?

Введенные в экспл.png

- Планирует ли банк привлекать средства на внешних рынках в этом или следующем году?

портал_page-0001.jpg

- А как пандемия повлияла на рабочий процесс самого банка?

- Каковы планы БРК на 2021 год? Что будет в центре внимания в следующем году?

The coronavirus pandemic marked the beginning of a large-scale and widespread redistribution of business models, corporate culture and approaches to strategic planning. Companies that ignore new trends risk being left out of business. According to the first head of Development Bank of Kazakhstan (DBK) Abay Sarkulov, proactiveness of the team is at the very heart of the matter. The country's main financial institution was one of the first to develop anti-crisis plan for clients, revised the usual business process and changed the approach to lending. Abay Sarkulov, Chairman of the Board of the Bank, told Kursiv about the updated strategy of DBK and how these changes will affect borrowers.

Коронавирустық пандемия бизнес-модельдерді, корпоративтік мәдениетті және стратегиялық жоспарлау тәсілдерін ауқымды және жаппай қайта қарастыруға себепші. Жаңа трендтерді елемейтін компанияларға бизнестен шет қалу қаупі бар. Қазақстанның Даму Банкінің (ҚДБ) бірінші басшысы Абай Сарқұловтың пікірінше, бұл мәселеде бастысы – команданың белсенділігі. Еліміздің бас қаржы институты алғашқылардың бірі болып клиенттер үшін дағдарысқа қарсы жоспар әзірледі, үйреншікті бизнес-процесті қайта қарастырып, кредиттеуге деген көзқарасты өзгертті. ҚДБ-ның жаңартылған стратегиясы және бұл өзгерістердің қарыз алушыларға қалай әсер ететіні туралы Банктің Басқарма Төрағасы Абай Сарқұлов «Курсив» басылымына арнайы берген сұхбатында айтып берді.

- What was the 2020 year for DBK? How did DBK manage to cope with the challenges of the pandemic?

The 2020th for DBK, as well as for the whole country as a whole, became a serious test of resilience. Due to the rapid spread of coronavirus infection, and subsequently quarantine restrictions and lower oil prices, our borrowing partners began to experience certain financial difficulties. However, as part of DBK's anti-crisis plan, that was developed at the beginning of 2020, we analyzed the loan portfolio, conducted stress tests for each of our projects and carried out systematic work to minimize the impact of changes in the national currency exchange rate and the coronavirus pandemic on the Bank's loan portfolio.

The metallurgical sector and projects in the telecommunications industry, where the borrowers are Transtelecom, SilkNetCom, Kazakhtelecom, felt relatively comfortable. The oil and gas and tourism sectors turned out to be quite vulnerable, the situation is similar with projects in the logistics industry, for example, airports, which, due to restrictions, did not function for a long time. The greatest negative impact of the pandemic was affected by projects that are under construction and equipment supply. Due to the fact that the borders of many countries were closed, some of the equipment was not delivered on time. Understanding the whole situation, we took prompt action and recognized cases of interruptions and delays in the supply of equipment as force majeure. We immediately provided the opportunity to defer payments on principal and interest, and canceled penalties for late fulfillment of financial and non-financial obligations. For projects financed in tenge, the Bank has restructured loans, and for projects financed in foreign currency - provided the opportunity to convert the loan, subject to the availability of funding.

The Bank's team is now assessing the impact of COVID-19 on the activities of DBK and its clients on an ongoing basis.

Despite the difficulties of this year, the Bank managed to maintain the volume of annual project financing. DBK annually invests more than 400 billion tenge in the economy of Kazakhstan. The size of DBK's loan portfolio as of October 31, 2020 amounted to 1,926 billion tenge, increased in comparison with the data at the beginning of the year by 11.5% (from 1,728 billion tenge). There are now 75 projects in the structure of DBK's loan portfolio, 55% are projects in the manufacturing industry.

- How many projects have been launched this year?

At the end of the current year, seven projects financed by DBK were put into operation. These are such projects as a hotel and tourist complex in Mangistau region Rixos Water World Aktau, a power unit of the Eurasian Energy Corporation JSC, a passenger car plant Hyundai Trans Kazakhstan LLP in Almaty, one of the workshops for the production of oil service equipment at the AtyrauNefteMash LLP ", the second stage of the Makinsk poultry farm in Akmola region, the second start-up complex of 50 MW wind farm" Astana EXPO-2017 "CAPEC Green Energy LLP, and the construction of a hardware and software complex for a communication platform along the railway lines of Transtelecom JSC was completed.

All these projects are capital-intensive, with a high socio-economic and multiplier effect. These seven projects have created 1,900 new jobs in various regions. In my opinion, in today's realities, when job cuts are taking place around the world, this social effect is the most significant. As for tax deductions, for 11 months of this year the companies paid 15 billion tenge to the budget.

I would also like to note the ongoing work in the export direction at the Bank. During the pandemic, we did not reduce the volume of support for our exporters. Of course, there were operational difficulties, but exporters felt comfortable enough, none of the companies approached us for a delay or other support measures. Since the beginning of the year, we have mastered the amount of support for 92.5 billion tenge, now the Bank's portfolio includes 15 export operations, thanks to which Kazakhstan exports vegetable oils, dairy products, confectionery, drinks, car batteries, mineral fertilizers, zinc, copper, lead and phosphate products, etc.

- What is the currency structure of DBK's loan portfolio today? How does the bank decide which projects to finance in tenge and which in foreign currency?

Our portfolio is 53,3% formed in tenge and 46,7% in foreign currency. Since 2013, the volume of lending in tenge has grown by 33%. Such changes had a positive impact on the financial stability of our borrowers.

As for the lending currency, we are using a natural hedge. If the borrower has foreign exchange earnings, then we will issue a loan in foreign currency, however, if there is no foreign exchange earnings, then we provide a loan in tenge. This approach provides our borrowers with good financial stability and allows us to mitigate foreign exchange risk.

- Does the bank plan to raise funds in foreign markets this or next year?

DBK offers business favorable conditions for the implementation of projects at various stages - from the investment phase to the export of finished products. To ensure the best conditions for the client, DBK actively attracts borrowed funds both in the domestic and international capital markets, so for each tenge from public funds, Development Bank attracted 1.96 tenge of market borrowing. Just before the pandemic, we carried out the third issue of tenge bonds in the amount of 62.5 billion tenge at a favorable rate. We always focus on the market and demand. Next year we are planning a road show for foreign investors to get them interested in investing in Kazakhstan.

In early December of this year, the Bank signed a loan agreement with the Eurasian Development Bank, according to which we were provided with a credit line in the amount of 5.724 billion Russian rubles for a period of 7 years. We also signed a four-way memorandum of cooperation with VEB.RF, Eurasian Development Bank and Development Bank of the Republic of Belarus. We plan to develop the implementation of transactions in Russian rubles and finance our borrowers in this currency. Thus, we are doing our best to diversify our borrowing portfolio and look at other currencies. Perhaps next year we will again repeat the work on the issue of eurobonds in tenge on foreign markets.

- The Mazhilis passed a bill on the restoration of economic growth, which for the first time at the legislative level prescribes a mechanism for syndicated financing. A few years ago, DBK offered banks to cooperate according to such a scheme, but they did not show any initiative. Do you think the amendments will change the situation?

Indeed, in 2014, DBK proposed to activate systematic work on syndicated lending. Then we initiated and signed memorandums with second-tier banks on cooperation within syndicates, met with representatives of second-tier banks and exchanged ideas for potential projects, but the deals were never concluded. As for the bill, we directly participated in the revision of the legislative base and again initiated this work in the Bank.

Now there is a high interest in syndicated financing from second-tier banks. We see that this mechanism is in demand. Sberbank, Halyk Bank, Forte Bank took an active part in the discussion. Moreover, clients who are serviced in the listed banks are also ready to work according to this scheme. We have a number of proven projects that we want to implement through a syndicated loan in the near future. If we talk about potential areas, then this is the processing of agricultural products. Now we are working on the possibilities of cooperation with Forte Bank and Sberbank. We are awaiting their decisions, and, perhaps, we will already open funding.

- The analytical portal of foreign trade of the Republic of Kazakhstan is posted on the Bank's website. What is its importance and relevance for business?

The portal is primarily designed to improve the efficiency of economic activity in Kazakhstan, a kind of database to provide a wide range of people with information on Kazakhstan's foreign trade, where interactive mode, you can get information about trade flows in the context of regions, industries, goods. We linked the statistics database of the Ministry of National Economy and the State Revenue Committee of the Ministry of Finance to the portal.

портал_page-0001.jpg

Why is this portal attractive? The analysis allows you to identify niches where you can build capacity. For example, if Kazakhstan has been importing the same product for many years, the volumes are growing, then it makes sense to think about the possibility of its production on the territory of the republic. It is the same with exports: if we export something and export volumes are growing, then it may be necessary to expand or modernize the production of this product to expand the export potential.

The development of the portal has not yet been fully completed, in the future we plan to connect other databases to it, which will help foreign investors to take into account such indicators as tariffs for electricity, gas and other utilities, which is necessary for the implementation of investment projects.

- How did the pandemic affect the workflow of the bank itself?

This year can be seen as a stress test for the maturity of corporate culture. I am happy to summarize that DBK survived the pandemic with the least losses, as the process of updating HR practices was successful. We were one of the first to transfer employees to a remote form of work. Only 5-7 people worked for us offline every day, this is less than 3% of the total number of employees, in compliance with all the necessary sanitary and epidemiological safety measures. These are specialists who support the Bank's IT infrastructure, as well as employees of the office. This “emergency” transition to the online mode did not affect the Bank's activities in any way, on the contrary, DBK employees showed their cohesion, efficiency, motivation and self-organization.

In this matter, I cannot fail to note the maturity of the Bank's IT structure. Technological development has always been a priority for DBK. We believe that the introduction of new technologies in the modern world is a basic necessity. That is why we started modernizing the Bank's IT system back in 2019. In May last year, 100% of employees received an EDS. Accordingly, we restructured business processes as much as possible to the paper-free format - paperless document flow. We also turned to all government agencies with a request for the possibility of making changes to legislative acts in order to transfer processes to paperless document flow. All these measures allowed the Bank to painlessly, in the shortest possible time, make the transition to a remote work format. Moreover, the Bank has developed a CRM system by automating the client service and the process of reviewing projects, now the Bank's clients can remotely submit an application and track the status through the borrower's personal account on the Bank's website https://my.kdb.kz/login.

- What are DBK's plans for 2021? What will be in the spotlight next year?

First of all, it is necessary to restore the economy and actively lend to projects. As part of the updating development strategy of the Bank until 2023, we expect that, taking into account legislative amendments, we will be able to expand our tools, for example, syndicated financing and, possibly, other forms of credit instruments.

DBK team is now creating a critical mass of investment projects in the manufacturing industry, infrastructure, and finding promising industry and product niches. I think there will be many interesting projects next year. I would like to note the tourism industry, which has been negatively affected by the pandemic. Nevertheless, Kazakhstan has great potential in this area, due to its small population and vast territory, which allows a foreign tourist to feel protected. For example, ecotourism is in great demand now in the entire world community. We have a pool of projects in the tourism industry, we are considering their viability, and we will share information later.

Summing up our conversation, I want to say that now it is difficult to answer unequivocally whether we have managed to get out of the coronavirus crisis today, since the consequences of the pandemic on the economy are still difficult to assess. Forecasts by international analysts about the onset of a new era of chaos, and declining prices on stock markets add uncertainty. One thing is clear for us - the course of development of DBK during a pandemic and taking into account current global trends is taken correctly: internal transformation, updating the development strategy until 2023, we are actively paying great attention to sustainable development projects, ESG principles. Moreover, we are stimulating the transition to a green economy and are planning to improve the lending model of the Development Bank, with an emphasis on increasing private sector participation in financing projects with the participation of foreign investors.

- ҚДБ үшін 2020 жыл қандай болды? ҚДБ пандемия қиындықтарын қалай жеңе алды?

ҚДБ үшін 2020 жыл, бүкіл ел үшін сияқты, төзімділікке елеулі сынақ жылы болды. Коронавирустық инфекцияның тез таралуына, кейіннен карантиндік шектеулерге және мұнай бағасының төмендеуіне байланысты біздің қарыз алушы серіктестеріміз белгілі бір қаржылық қиындықтарға тап бола бастады. Алайда, ҚДБ-ның 2020 жылдың басында әзірленген дағдарысқа қарсы жоспары шеңберінде, біз кредиттік портфельді талдадық, әрбір жобамыз бойынша стресс-тесттер жүргіздік және ұлттық валюта бағамы мен коронавирус пандемиясы өзгерістерінің Банктің кредиттік портфеліне әсерін барынша азайту жөнінде жүйелі жұмыс жүргіздік.

Металлургия секторы және қарыз алушылар «Транстелеком», «SilkNetCom», «Қазақтелеком» болып табылатын телекоммуникация саласындағы жобалар басқаларымен салыстырғанда өздерін жайлы сезінді. Мұнай-газ және туристік секторлар айтарлықтай осал болып шықты, логистика саласындағы жобалармен де ұқсас жағдай, мысалы, шектеулерге байланысты әуежайлар ұзақ уақыт жұмыс істеген жоқ. Құрылысы жүріп жатқан және жабдықтарды жеткізу сатысында тұрған жобалар пандемияның ең үлкен теріс әсеріне ұшырады. Көптеген елдердің шекаралары жабық болғандықтан, жабдықтардың бір бөлігі уақытында жеткізілмеді. Барлық жағдайды түсіне отырып, біз жедел шаралар қабылдадық және жабдықты жеткізудегі іркілістер мен кідірістер жағдайларын форс-мажор деп мойындадық. Дереу негізгі борыш пен сыйақы бойынша төлемдерді кейінге қалдыру мүмкіндігін ұсынып, қаржылық және қаржылық емес міндеттемелерді уақтылы орындамағаны үшін айыппұл санкцияларын алып тастадық. Теңгеде қаржыландырылған жобалар үшін Банк қарыздарды қайта құрылымдауды жүргізді, ал шетел валютасында қаржыландырылған жобалар үшін – қорландыру болған жағдайда қарызды айырбастау мүмкіндігі берілді.

Қазір Банктің командасы COVID-19-дың ҚДБ мен оның клиенттерінің қызметіне әсерін тұрақты негізде бағалайды.

Осы жылдың күрделілігіне қарамастан, Банк жыл сайынғы жобаларды қаржыландыру көлемін ұстап тұра алды. ҚДБ жыл сайын Қазақстан экономикасына 400 млрд теңгеден астам инвестиция салады. ҚДБ кредиттік портфелінің мөлшері 2020 жылғы 31 қазандағы деректер бойынша жыл басындағы деректермен салыстырғанда 11,5% - ға (1 728 млрд теңгеден) ұлғайып, 1 926 млрд теңгені құрады. ҚДБ кредиттік портфелінің құрылымында қазір 75 жоба бар, 55% - ы өңдеу өнеркәсібіндегі жобаларға тиесілі.

- Биылғы жылы қанша жоба іске қосылды?

Ағымдағы жылдың қорытындысы бойынша ҚДБ қаржыландырған жеті жоба пайдалануға берілді. Олар: Маңғыстау облысындағы Rixos Water World Aktau қонақ үй-туристік кешені, «Еуроазиаттық Энергетикалық Корпорация» АҚ энергоблогы, Алматыдағы «Hyundai Trans Kazakhstan» ЖШС жеңіл автомобильдер шығаратын зауыты, «АтырауМұнайМаш» ЖШС кәсіпорнында мұнай сервистік жабдықтар өндіретін цехтардың бірі, Ақмола облысындағы Макинск құс фабрикасының екінші кезегі, «ЦАТЭК Green Energy» ЖШС-тің 50 МВт «Астана EXPO-2017» жел электр станциясының екінші іске қосу кешені сияқты жобалар және «Транстелеком» АҚ теміржол желілері бойындағы байланыс платформасының аппараттық-бағдарламалық кешенінің құрылысы аяқталды.

Бұл жобалардың барлығы капиталды қажет етеді, жоғары әлеуметтік-экономикалық және мультипликативті тиімділікке ие. Осы жеті жобаның арқасында түрлі өңірлерде 1 900 жаңа жұмыс орны ашылды. Қазіргі шынайылықта, бүкіл әлем бойынша жұмыс орындарының қысқаруы жүріп жатқан кезде, бұл әлеуметтік әсер ең маңызды болып табылады деп есептеймін. Салық аударымдарына келетін болсақ, ағымдағы жылдың 11 айында компаниялар бюджетке 15 млрд теңге төледі.

Сондай-ақ, Банкте экспорттық бағыт бойынша жүргізіліп жатқан жұмысты атап өткім келеді. Пандемия кезінде біз экспорттаушыларымызды қолдау көлемін төмендеткен жоқпыз. Әрине, операциялық қиындықтар болды, бірақ экспорттаушылар өздерін жайлы сезінді, компаниялардың ешқайсысы кейінге қалдыру немесе басқа қолдау шаралары үшін бізге жүгінбеді. Жыл басынан бері біз 92,5 млрд теңгеге қолдау сомасын игердік, қазір Банк портфелінде 15 экспорттық операция бар, соның арқасында Қазақстан өсімдік майын, сүт өнімдерін, кондитерлік өнімдерді, сусындарды, автомобиль аккумуляторларын, минералды тыңайтқыштарды, мырышты, мыс, қорғасынды және фосфат өнімдерін және т. б. экспорттайды.

- Бүгінгі күні ҚДБ кредиттік портфелінің валюталық құрылымы қандай? Банк қандай жобаларды теңгеде, ал қандай жобаларды шетел валютасында қаржыландыруды қалай шешеді?

Біздің портфель 53,3%-ға теңгеде және 46,7%-ға валютада қалыптастырылған. 2013 жылдан бастап теңгеде кредит беру көлемі 33%-ға өсті. Мұндай өзгерістер біздің қарыз алушыларымыздың қаржылық тұрақтылығына оң әсерін тигізді.

Кредит валютасына келетін болсақ, біз табиғи хэджді қолданамыз. Егер қарыз алушыда валюталық түсім болса, онда біз кредитті валютада береміз, алайда, егер валюталық түсім болмаса, онда біз теңгеде кредит береміз. Мұндай тәсіл қарыз алушыларымызды жақсы қаржылық тұрақтылықпен қамтамасыз етеді және валюталық тәуекелді азайтуға мүмкіндік береді.

- Банктің жоспарында ағымдағы немесе келесі жылы сыртқы нарықтардан қаражат тарту қарастырылған ба?

ҚДБ бизнеске жобаларды іске асыру үшін инвестициялық кезеңнен бастап дайын өнімді экспорттауға дейінгі түрлі сатыларда тиімді шарттар ұсынады. Клиент үшін үздік жағдайларды қамтамасыз ету үшін ҚДБ ішкі және халықаралық капитал нарықтарында қарыз қаражатын белсенді түрде тартады, осылайша мемлекеттік қаражаттың әрбір теңгесіне Даму банкі нарықтық қарыз алудың 1,96 теңгесін тартты. Пандемия алдында біз тиімді мөлшерлеме бойынша 62,5 млрд теңге көлемінде теңгелік облигациялардың үшінші шығарылымын жүзеге асырдық. Біз әрқашан нарық пен сұранысқа назар аударамыз. Келесі жылы шетелдік инвесторларды Қазақстанға инвестиция салуға тарту үшін роуд-шоу ұйымдастыруды жоспарлап отырмыз.

Ағымдағы жылдың желтоқсан айының басында Банк Еуразиялық даму банкімен бізге 7 жыл мерзімге 5,724 млрд Ресей рублі мөлшерінде кредиттік желі берілген кредиттік шартқа қол қойды. Сондай-ақ біз, ВЭБ.РФ-пен Еуразиялық даму банкімен және Беларусь Республикасының Даму банкімен ынтымақтастық туралы төртжақты меморандумға қол қойдық. Біз Ресей рублімен мәмілелерді жүзеге асыруды дамытуды және қарыз алушыларымызды осы валютада қаржыландыруды жоспарлап отырмыз. Осылайша, біз қарыз алу портфелін әртараптандырамыз, басқа валюталарға қараймыз. Келесі жылы шетелдік нарықтарда теңгеде еуробондтар шығару бойынша жұмысты тағы да қайталауымыз мүмкін.

- Мәжіліс экономикалық өсуді қалпына келтіру мәселелері бойынша заң жобасын қабылдады, онда алғаш рет заңнамалық деңгейде синдикатталған қаржыландыру тетігі жазылған. ҚДБ бірнеше жыл бұрын банктерге осындай схема бойынша ынтымақтасуды ұсынған болатын, бірақ олар бастама көтерген жоқ. Сіздің ойыңызша, түзетулер жағдайды өзгерте ме?

Шынында да, 2014 жылы ҚДБ синдикатталған кредиттеу бойынша жүйелі жұмысты жандандыруды ұсынды. Сол кезде біз синдикаттар шеңберінде ынтымақтастық бойынша Екінші деңгейдегі банктермен меморандумдарға бастамашылық жасадық және қол қойдық, ЕДБ өкілдерімен кездестік және әлеуетті жобалар идеяларымен алмастық, бірақ мәмілелер жасалған жоқ. Заң жобасына келетін болсақ, біз заңнамалық базаны қайта қарауға тікелей қатысып, осы жұмысты Банкте қайта бастадық.

Қазір екінші деңгейдегі банктер тарапынан синдикатталған қаржыландыруға жоғары қызығушылық бар. Біз бұл механизмнің сұранысқа ие екенін көріп отырмыз. Талқылауға Сбербанк, Халық Банкі, Forte Bank белсенді қатысты. Сонымен қатар, аталған банктерде қызмет көрсетілетін клиенттер де осы схема бойынша жұмыс істеуге дайын. Бізде синдикатталған қарыз арқылы жақын арада іске асырғымыз келетін бірқатар жинақталған жобалар бар. Егер әлеуетті салалар туралы айтатын болсақ, онда бұл - АӨК өнімдерін қайта өңдеу. Қазір біз Forte Bank және Сбербанкпен ынтымақтастық мүмкіндіктерін қарастырып жатырмыз. Олардың шешімін күтеміз, мүмкін қаржыландыруды ашамыз.

- Банктің сайтында Қазақстан Республикасының сыртқы саудасының талдау порталы орналасқан. Оның бизнес үшін маңыздылығы мен өзектілігі неде?

Порталы бірінші кезекте Қазақстанның экономикалық қызметінің тиімділігін арттыру үшін әзірленді, кең ауқымды тұлғаларды Қазақстанның сыртқы саудасы туралы ақпаратпен қамтамасыз ету үшін осындай деректер базасы әзірленді, онда өңірлер, салалар, тауарлар бөлінісінде сауда ағындары туралы мәліметтерді интерактивті режимде алуға болады. Біз Ұлттық экономика министрлігінің, Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетінің статистика жөніндегі деректер базасын порталмен байланыстырдық.

портал_page-0001.jpg

Бұл портал несімен тартымды? Талдау әлеуетті арттыруға болатын тауашаларды анықтауға мүмкіндік береді. Мысалы, егер Қазақстан ұзақ жылдар бойы бір өнімді импорттаса, көлемі өсіп келе жатса, онда оны республика аумағында өндіру мүмкіндігі туралы ойлануға болады. Сондай-ақ экспорт бойынша да: егер біз бірдеңе экспорттайтын болсақ және экспорт көлемі өсіп жатса, онда экспорттық әлеуетті кеңейту үшін осы тауардың өндірісін кеңейту немесе жаңғырту қажет болуы мүмкін.

Порталды әзірлеу толығымен аяқталған жоқ, болашақта оған шетелдік инвесторларға инвестициялық жобаларды жүзеге асыру үшін қажет электр энергиясына, газға және басқа да коммуналдық қызметтерге тарифтер сияқты көрсеткіштерді ескеруге көмектесетін басқа да дерекқорларды қосуды жоспарлап отырмыз.

- Пандемия Банктің жұмыс процесіне қалай әсер етті?

Бұл жылды корпоративті мәдениеттің жетілуіне арналған стресс-тест ретінде қарастыруға болады. Мен ҚДБ пандемиядан аз шығынмен өтті деп қуана қорытындылаймын, өйткені HR тәжірибесін жаңарту процесі сәтті өтті. Біз алғашқылардың бірі болып қызметкерлерді қашықтықтан жұмыс істеу түріне ауыстырдық. Бізде күн сайын барлық қажетті санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, офлайн форматта бар болғаны 5-7 адам жұмыс істеді, бұл қызметкерлердің жалпы санының 3%-нан аз. Бұл Банктің IT-инфрақұрылымын қолдайтын мамандар, сондай-ақ кеңсе қызметкерлері. Онлайн режимге осындай «шұғыл» көшу Банк қызметіне ешқандай әсер еткен жоқ, керісінше, ҚДБ қызметкерлері өздерінің ұйымшылдығын, тиімділігін, уәждемелілігін және өзін-өзі ұйымдастырушылығын көрсетті.

Бұл мәселеде Банктің IT-құрылымының кемелденгенін де атап өтпеуге болмайды. ҚДБ үшін технологиялық даму әрқашан басымдыққа ие. Біз қазіргі әлемде жаңа технологияларды енгізу негізгі қажеттілік деп санаймыз. Сондықтан Банктің IT жүйесін жаңғыртуды біз 2019 жылы бастадық. Өткен жылдың мамыр айында қызметкерлердің 100% ЭЦҚ алды. Сәйкесінше, біз бизнес-процестерді paper-free – қағазсыз құжат айналымы форматына барынша қайта құрдық. Біз сондай-ақ барлық мемлекеттік органдарға процестерді қағазсыз құжат айналымына көшіру мақсатында заңнамалық актілерге өзгерістер енгізу мүмкіндігі туралы өтінішпен жүгіндік. Барлық осы шаралар Банкке ауыртпалықсыз, қысқа мерзімде қашықтан жұмыс форматына көшуге мүмкіндік берді. Сонымен қатар, Банк клиенттік сервис пен жобаларды қарау процесін автоматтандырып CRM-жүйесін әзірледі, енді Банк клиенттері қашықтан өтінім беріп, Банктің https://my.kdb.kz/login сайтындағы қарыз алушының жеке кабинеті арқылы мәртебесін қадағалай алады.

- ҚДБ-ның 2021 жылға арналған жоспарлары қандай? Келесі жылы не назарда болады?

Бірінші кезекте экономиканы қалпына келтіріп, жобаларды белсенді түрде кредиттеу қажет. Банктің 2023 жылға дейінгі жаңартылған даму стратегиясы шеңберінде заңнамалық түзетулерді ескере отырып, біз өз құралдарымызды, мысалы, синдикатталған қаржыландыруды және кредиттік құралдардың өзге де нысандарын кеңейте аламыз деп күтеміз.

ҚДБ командасы қазір өңдеу өнеркәсібінде, инфрақұрылымда инвестициялық жобалардың сыни массасын қалыптастырады, перспективалы салалық және тауарлық тауашаларды табады. Келесі жылы көптеген қызықты жобалар болады деп ойлаймын. Пандемияның теріс әсеріне ұшыраған туризм саласын атап өткім келеді. Дегенмен, халық саны аз және аумағы үлкен болғандықтан, Қазақстанның бұл салада әлеуеті зор, бұл шетелдік туристке өзін қауіпсіз сезінуге мүмкіндік береді. Мысалы, экотуризм қазір бүкіл әлемдік қоғамдастықта үлкен сұранысқа ие. Бізде туризм саласындағы жобалар пулы бар, біз олардың өміршеңдігін қарастырамыз және кейінірек ақпаратпен бөлісеміз.

Сұхбатымызды қорытындылай келе, қазір коронадағдарысынан шыға алдық па деген сұраққа нақты жауап беру қиын екенін айтқым келеді, өйткені пандемияның экономикаға әсерін бағалау әлі де қиын. Халықаралық сарапшылардың жаңа хаос дәуірінің басталуы, қор нарықтарындағы бағалардың төмендеуі туралы болжамдары белгісіздік тудырады. Біз үшін бір нәрсе түсінікті – ҚДБ-ның ағымдағы әлемдік трендтерді ескере отырып, пандемия кезеңіндегі даму бағыты дұрыс қабылданды: ішкі трансформация, 2023 жылға дейінгі даму стратегиясын өзектендіру, тұрақты даму жобаларына, ESG қағидаттарына белсенді түрде көп көңіл бөлудеміз. Бұдан басқа, біз «жасыл» экономикаға көшу процесін ынталандырамыз және жеке сектордың шетелдік инвесторлардың қатысуымен жобаларды қаржыландыруға қатысуын арттыруға назар аудара отырып, Даму банкінің кредит беру моделін жетілдіруді жоспарлап отырмыз.

[TYPE] => HTML ) [~DESCRIPTION] => [DISPLAY_VALUE] =>

[TYPE] => HTML ) [~DESCRIPTION] => [DISPLAY_VALUE] =>

) ) [IPROPERTY_VALUES] => Array ( ) [PREVIEW_IMAGE] => /upload/iblock/e63/IMG_4574.JPG )