• kz

Баспасөз хабарламалары

«DBK TALK» - корпоративтік құндылықтардың дұрыс жүйесін құру: ҚДБ-да комплаенс қызметі қалай жұмыс істейді?

20201203_114954.jpg

Комплаенс жүйесін енгізу өте күрделі болғанына қарамастан, ол ұйымдар ішіндегі сыбайлас жемқорлық іс-әрекеттерді болдырмау және алдын алу құралы ретінде өте тиімді. Алма Аймурзинаның айтуынша, бұл үдерістегі ең бастысы реттеу емес, корпоративтік құндылықтардың дұрыс құрылған кешенді жүйесі. Даму Банкі алғашқылардың бірі болып 2008 жылы тиісті қызмет құра отырып, комплаенс жүйесін қалыптастыруға кірісті. Бұдан басқа, ҚДБ «Бәйтерек» холдингі тобында бірінші болып сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл функциясын өзіне алды. Бүгінгі күні сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендету және ҚДБ-да адам факторының ықпалын барынша азайту мақсатында бизнес-процесті автоматтандыру жүзеге асырылуда.

Осы бағытта көшбасшы болған ұйымдағы комплаенс қызметінің басшысы ретінде корпоративтік сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің күрделілігі мен ерекшелігі неде екенін айтып беріңізші?

ҚДБ комплаенс қызметі 12 жыл бұрын құрылған. Бастапқыда оның функциялары Банктің ішкі актілеріне сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу, мүдделер қақтығысын болдырмау және реттеу болды, алайда 2009 жылы қылмыстық жолмен алынған кірістерді жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңның қабылдануымен жаңа бағыт пайда болды. ҚДБ-ның ерекшелігі - біз Холдинг тобында бірінші болып сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл функциясын қабылдадық: бұл Банктің ішкі актілерінің жобаларына сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу, үлестес тұлғалардың тізімін жүргізу, жобаларды сараптау, оның ішінде Банк клиенттерінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға қатыстылығын анықтау. 2015 жылдан бастап, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заң қабылданғаннан кейін, қазақстандық заңнаманың талаптарына ғана емес, халықаралық стандарттардың талаптарына да жауап беретін сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жүйесін құру туралы мәселе көтерілді. Себебі, Банк сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттардың жоғары деңгейін белгілейтін халықаралық қаржы институттарымен ынтымақтасады. Айта кету керек, біз Банк ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттарды енгізуге тоқтаған жоқпыз, өйткені сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жүйесі ажырамас болса да, корпоративтік басқару жүйесінің бір бөлігі болып табылады. Банктің тұрақты даму саласындағы қағидаттарының бірі сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік болып табылады. Біз ҚДБ мен оның еншілес ұйымдары сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте олардың хабардарлығын арттыру үшін мүдделі тараптармен диалогты дамыту қажеттігін түсіндік. Сондықтан да Банк клиенттерімен жасалатын кредиттік желі ашу туралы келісімдерге және банктік қарыз шарттарына сыбайлас жемқорлыққа қарсы ескертпелерді енгізді.

2020 жылғы 6 қазанда Мемлекет басшысы заңға қол қойды, оған сәйкес сыбайлас жемқорлық субъектілері болып табылатын квазимемлекеттік сектордың лауазымды тұлғаларының шеңбері кеңейтілді. Сыбайлас жемқорлықтың жаңа субъектілері тарапынан лауазымдық өкілеттіктерін теріс пайдаланудың алдын алу үшін ҚДБ-да қандай шаралар қабылданып жатыр?

Шынында да, Заңның қабылдануымен және мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестірілген адамдар тізімінің кеңеюімен біздің алдымызда осындай адамдардың толық тізімін анықтау міндеті тұрды, егер сатып алуды ұйымдастыру және өткізу туралы шешім қабылдауға уәкілеттік берілген адамдарды анықтау арқылы бәрі анық немесе аз болса, онда мемлекеттік бюджет пен Ұлттық қордан қаржыландырылатын жобаларды іріктеу мен іске асыруға жауапты адамдарды анықтау кезінде кейбір мәселелер туындады. ҚДБ-ның ерекше құқықтық мәртебесі бар, оның қызметі Қазақстанның Даму Банкі туралы жеке заңмен реттеледі. ҚДБ-да жобаларды сараптаудың үш кезеңдік рәсімі енгізілген, бұл ретте олардың әрқайсысында өз міндетін орындайтын бірнеше бөлімшелер іске қосылған. Барлық жобалар Банктің алқалы органдарының қарауының бірнеше кезеңінен өтеді, олардың әрқайсысы өз құзыреті шегінде шешім қабылдайды. Көріп отырғандарыңыздай, бұл адамдардың ауқымды тобы, сондықтан біз сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігіне жүгініп, ҚДБ қызметкерлерін «мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдарға теңестірілген адам» ұғымына жатқызу туралы шешім қабылдау кезінде қызметкердің алқалы органдағы мүшелігін емес, Банктің ішкі құжаттарында көзделген лауазымдық өкілеттіктерін басшылыққа алу қажет деген жауап алдық.

СК.png

Банктің Комплаенс қызметінің қызметкерлері Алма Аймурзина, Айгуль Айтбекова

Осылайша, біз барлық ұйымдастырушылық-өкімдік құжаттарды, соның ішінде Банк Басқармасы Төрағасының жұмыскерлерге белгілі бір өкілеттіктер беру бойынша берген сенімхаттарын, жобаларды іріктеу және қаржыландыру рәсімдеріне қатысатын құрылымдық бөлімше басшысының деңгейінен төмен емес қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулықтарын талдадық және теңестірілген тұлғалардың толық тізбесін жасадық, оларға салық органдарына кірістері мен мүлкі туралы декларацияны ұсыну қажеттігі туралы хабардар еттік. Қазір олардан сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді қабылдау туралы өтініштерді алу бойынша жұмыс жүргізілуде.

ҚДБ-дағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саясаты туралы толығырақ айтып берсеңіз.

Сыбайлас жемқорлыққа және алаяқтыққа қарсы алғашқы Саясат, ол 2014 жылы қабылданған. Онда жасалғаны үшін әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілік белгіленген сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың түрлері, Банкте міндетті түрде қабылдануға тиіс сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл шаралары айқындалған. Сонымен қатар, құжат тоқсан сайын сыбайлас жемқорлыққа қарсы мониторинг, сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізу тәртібін ашады, теңестірілген тұлғалардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулер қабылдауын, қаржылық бақылау шараларын регламенттейді. Қосымша, саясат Банк қызметкерлері тарапынан да, үшінші тұлғалар тарапынан да Банк қызметкерлеріне қатысты сыбайлас жемқорлықтың кез келген көріністері туралы хабарлау үшін байланыс арналары туралы ақпаратты қамтиды, Банктің сыбайлас жемқорлыққа қарсы стандарттары саясатқа қосымша болып табылады.

Жыл сайын Банктің барлық қызметкерлері, оның ішінде басшылық, комплаенс қызметіне мұқият зерттегендері, түсінгендері және саясатты адал орындауға міндеттенгендері туралы растама жібереді. Қазіргі уақытта 2020 жылғы 6 қазандағы заңның, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саясатына қабылдануына байланысты өзгерістер пакеті әзірленді.

Корпоративтік жанжалдар мен мүдделер қақтығысын реттеу саясаты қалай құрылды?

2010 жылы комплаенс қызметінің бастамасы бойынша ҚДБ командасы Банктің лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерінің мүдделер қақтығысын реттеу Саясатын қабылдады. 2015 жылы құжат корпоративтік жанжалдарды реттеу туралы нормалармен толықтырылды. Мүдделер қақтығысы дегеніміз не екенін нақты түсіну керек — бұл сіздің қызметтік міндеттеріңізді дұрыс орындауға кедергі келтіретін, кейде жағымсыз салдарға әкелетін кез-келген мәмілеге жеке қызығушылықтың пайда болуы. Сондықтан дәл осы тұрғыдан біз мүдделер қақтығысының жағдайларын анықтадық.

Қазір біздің банкте Банктің бизнес-процестерін автоматтандыру жүзеге асырылады, ВРМ жүйесі енгізілуде, бұл бизнес-процестерді оңтайландырудан басқа, адами фактордың ықпалын барынша азайтады, бұл өз кезегінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетеді. Осылайша, біз өзектілендірілуі ай сайын жүргізілетін Банктің ВРМ жүйесіндегі Банктің үлестес тұлғаларының тізімін қалыптастыру процесін автоматтандырдық. Клиенттен өтінім түскен кезде деректер үлестес тұлғалардың тізімімен салыстырылады. Сәйкестіктер анықталған кезде ақпарат мүдделер қақтығысын қалай реттеу не реттеу мүмкін болмаған жағдайда мәміледен бас тарту қажеттігі туралы ұсынымдар беру үшін комплаенс қызметіне түседі. Мүдделер қақтығысы жағдайларынан басқа, саясат оларды реттеу тәртібін, сондай-ақ осындай жағдайлар туралы хабарлау рәсімін қамтиды.

ҚДБ-да этикалық сыйлықтар ұғымы бар ма немесе сыйлықтар беру тәжірибесі жоқ па?

Өткен жылы біз сыйлықтарға қатысты саясатты қабылдадық, оның негізгі мақсаты имидждік өнімді таратумен, сыйлықтарды алумен және тапсырумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелін азайту болып табылады. Біріншіден, біз Банк үшін сыйлық дегеніміз не - ол тек зат қана емес, сондай-ақ Банк қызметкерлері немесе қызметкерлері ұсынатын кез келген қызметтер, шақырулар, сапарлар, өзге де сыйақы нысандары екенін анықтадық. Екіншіден, біз этикалық сыйлық ұғымын анықтадық - бұл заңды іскерлік қызмет процесінде контрагенттерге іскерлік және серіктестік байланыстарды нығайту мақсаттарымен, Банктің беделін қолдаумен, ҚР заңнамасының талаптарын сақтау шартымен қонақжайлылық дәстүрлерімен негізделген сыйлықтар. Банктің барлық қызметкерлері сыйлықтарды тапсыруға әрекет жасаған жағдайда сыйлықтарды сыйлық берген адамға қайтару жөнінде дереу шаралар қолдануға міндетті. Сыйлықты қайтару мүмкін болмаған жағдайда олар қайырымдылық мақсаттарға пайдаланылуы мүмкін. Комплаенс қызметі келіп түскен сыйлықтардың және олар қайда жіберілгендерінің есебін жүргізеді.

Біздің білуімізше, Адам ресурстарын басқару департаментінің қызметінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне талдау жүргізілді. Нәтижелерімен бөлісіңізші.

Ішкі талдау нәтижесінде біз бос лауазымдарға үміткерлерді конкурстық іріктеу тәртібін қайта қарадық. ҚДБ-да Тon at the Top қағидаты («жоғарыдан түс» қағидаты) іске асырылып жатқанын атап өткім келеді, өйткені талдауды басқарған және үйлестірген, сондай-ақ оның нәтижелері үшін Банк Басқармасының Төрағасы Абай Сарқұлов жауапты болған. Ол персоналды іріктеу бойынша конкурстық рәсімдерді қайта қарау қажеттігі туралы шешім қабылдады, бұл ретте қандай да бір кандидатты жұмысқа қабылдау туралы шешімді кадр комитеті қабылдауы тиіс. Енді кадрлар комитеті қарайтын кандидаттардың саны бір бос орынға кемінде үш адамнан тұруы керек. Қазір Банктің ішкі сайтында қанша өтінім қаралғаны, тестілеуге және әңгімелесуге қатысу үшін іріктелгені, сондай-ақ кадр комитетінің қарауына келіп түскен кандидаттардың саны туралы ақпарат орналастырылады.

Банктің Комплаенс қызметінде қандай байланыс арналары бар?

Сыртқы өтініштер үшін бізде қоңырауларды жазу функциясы бар жедел желі телефоны бар, оның нөмірі ҚДБ корпоративтік сайтында көрсетілген https://www.kdb.kz/contacts/. Банк қызметкерлерінен өтініштер жазбаша түрде тікелей комплаенс қызметіне келіп түседі.

АО «Банк Развития Казахстана»
проспект Мәңгілік Ел, здание 55 А, н.п. 15 Z05T3E2 Астана
+7 (7172) 79 26 79