Өңдеуші секторда өнім өндіру процесіндегі шығындар кәсіпорындардың ашық нарықта бәсекеге түсу қабілетіне әсер ететін негізгі фактор болып табылады. Әрбір өндірістік саты немесе операция үнемі жетілдіруді және тиімділікті арттыруды қажет етеді, бұл компанияларды арзан шикізатты, материалдарды, инженерлік мердігерлерді іздеудің үздіксіз айналымында айналдыруға мәжбүр етеді. «Azala» компаниясының тоқыма тобындағы өндірістің икемді жүйесіне қолжетімділіктің мұндай болмауын өздері реттеді –бүгінгі таңда бұл элиталық мақта тұқымдарын өндіруден бастап дайын тігін өнімін алуға дейінгі елдегі жалғыз тік кластер.
«Біз өндірістің толық циклді кәсіпорны болғандықтан, дайын өнімнің өзіндік құнын төмен деңгейде ұстай аламыз. Тиісінше, бұл компанияға өндіріс пен импорт көлемін ұлғайтуға, сондай-ақ ішкі тоқыма нарығында ғана емес, халықаралық нарықта да бәсекелесуге мүмкіндік береді», - деді «Azala» ЖШС бас директоры Берік Қадыралиев.
Компанияның ағымдағы өндірістік қуаты жылына 2800 тонна иірімжіп пен 14 млн қума метр дайын және қатал матадан асады, ал шитті мақтаны қайта өңдеу көлемі жылына 60 000 тоннаны және мақта талшығын шығару көлемі жылына 19 700 тоннаны құрайды. Сонымен қатар, кәсіпорында тәулігіне 5 мыңға жуық төсек-орын жиынтығы шығарылады. Тоқыма комбинаты өкілдерінің айтуынша, заманауи жабдықтар мен жолға қойылған технологиялық үдерістің арқасында компания жылына 2,5 млн-нан астам төсек-орын жиынтығын, сондай-ақ 7 млн бірлік жалбалаң бұйымдарын шығаруға қабілетті.
«Azala» ЖШС елімізде тоқыма өнімдерін өндіру бойынша көшбасшы болып табылатын Шымкент қаласында орналасқан. Ресми деректер бойынша, оның үлесіне ҚР тоқыма өнеркәсібі өндірісінің негізгі көлемінің 35% - дан астамы тиесілі. Кәсіпорынды іске қосудың арқасында 2020 жылы 650 тұрақты жұмыс орнын құруға, сондай-ақ импортты алмастыру проблемасын шешуге мүмкіндік туды. Сонымен қатар, бүгінгі таңда Шымкент фабрикасының дайын өнімі халықаралық нарықты белсенді жаулап алуда, оның өнімдері Литва, Латвия, Германия, Италия, Польшаға, сондай-ақ таяу шет елдерге экспортталуда.
«Azala» компаниялар тобы ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің мәселелерін шешеді - бұл Түркістан облысында мақтаны өңдеуге арналған жалғыз отандық сатып алушы және тұтынушы. ҚДБ-ны қаржыландыру салаға мультипликативтік әсер етеді. Біздің компания мақтаны 1,5 мың шаруа қожалығынан сатып алады. Салада жұмыс істейтін жұмысшылардың жалпы саны 500 мың адамды құрайды. Ішкі өңірлік өнімдегі мақтаның үлесі 70% - ды құрайды. Осылайша, біз отандық мақтаны тұтыну кепілдігін қамтамасыз етеміз", - деп атап өтті мақта кластерінің басшысы.
Оның айтуынша, қазіргі уақытта «Azala Cotton» екінші кезеңінің құрылысы жүргізілуде, оған 300 адам жұмылдырылады. Жалпы, компаниялар тобы жыл соңына дейін Шымкент қаласында 1,5 мыңға жуық адамды жұмысқа орналастыра алады.
Өңір үшін аса маңызды кәсіпорынды іске қосу өңдеуші өнеркәсіптегі ірі кәсіпкерлік секторын одан әрі дамыту үшін екінші деңгейдегі банктерге қаржы қаражатын бөлген «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ (ҚДБ, «Бәйтерек» холдингінің еншілес құрылымы) тұлғасындағы мемлекеттік қолдаудың арқасында мүмкін болғанын атап өту қажет
Жобаның құны 3,8 млрд теңгені құрады, «Халық банкі» желісі бойынша қарыз қаражаты өндірісті кеңейтуге, атап айтқанда бояу-өңдеу және тігін цехын ашуға жұмсалды.
Естеріңізге сала кетейік, 2014 және 2015 жылдары өңдеуші өнеркәсіпке инвестициялар 14,8% - дан 5 жыл ішінде 6,9% - ға дейін төмендегеннен кейін үкімет өңдеу өнеркәсібі мен оларға тиісті қызметтер көрсететін секторлар үшін ұлттық валютадағы кредиттік қаражаттың қолжетімділігін арттыру жөніндегі жоспарды іске асыруға кірісті. Бұл қадамның себебі, сол кезде нарықты талдау айналым капиталының жетіспеушілігімен және қорландырудың ұзақ мерзімді көздерінің болмауымен байланысты дағдарысты анықтады. Осылайша, ҚДБ банкаралық кредиттеу тетіктері арқылы ірі кәсіпкерлік субъектілерін қолдауға ЕДБ арқылы түпкілікті қарыз алушыларды қаржыландыру үшін жалпы сомасы 100 млрд теңге қарыз қаражатын бөлді.
ҚР Үкіметінің 2014 жылғы 5 желтоқсандағы №1276 қаулысына сәйкес, екінші деңгейдегі банктер қаражатты қайталама игеруді ескере отырып, жалпы сомасы 72,3 млрд.теңгеге (қаражаттың 144,5% - ы) өңдеу өнеркәсібіндегі 61 жобаны қаржыландырды. Үкіметтің 2015 жылғы 11 наурыздағы №124 қаулысы бойынша қайталама игеруді ескере отырып, 94,8 млрд теңге (қаражаттың 189,6%) сомасына 82 жоба қаржыландырылды. Нақты игерілген қаражаттың нысаналы мақсаты: инвестициялар-34,7 млрд теңге, қайта қаржыландыру-27,6 млрд теңге, айналым қаражатын толықтыру - 33,5 млрд теңге.
Тағы бір табысты қаржыландырылған жоба металл бұйымдарын өндірумен айналысатын «STYNERGY» ЖШС болып табылады. Қаржы директоры Надежда Демидованың айтуынша, компания алғаш рет 2014 жылы БЖК-2020 аясында қаржылай қолдау сұраған. Бірінші желі «Сбербанкте» 900 млн теңге сомасына ашылды, кейіннен кәсіпкерлер ҚДБ кредиттік қаражаты есебінен жабдықтарды бірнеше рет сатып алды. Қазіргі уақытта ҚДБ желісі бойынша айналым қаражатын толықтыруға 1 млрд теңге және жабдықтар сатып алуға 500 млн теңгеден астам мөлшерде қарыз алынды.
"95% жағдайда біз ҚДБ қаражаты есебінен өндіріс үшін шикізат (металл) сатып алдық, бұл өз кезегінде өндіріс көлемін ұлғайтуға, сондай-ақ бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін тауардың жаңа түрлерін өндіруге мүмкіндік берді. Өндірістік қуаттылықты арттырғаннан кейін компания жұмыс орындарының санын 50 адамға көбейтті. Қазіргі уақытта біз 315 адамды жұмыспен қамтудамыз, бұл төленетін салық көлемінің ұлғаюына әсер етті. Бұл бағдарлама сыйақы төлеу бойынша шығындарды айтарлықтай қысқартуға мүмкіндік береді, бұл бизнес үшін айтарлықтай қолдау болып табылады", - деді Надежда Демидова.
Қазақстанда БЖК-2020 бағдарламасына қатысқан кәсіпорындар қатарында әлемдік деңгейдегі майлау материалдарын шығаратын алғашқы жоғары технологиялық «Hill corporation» зауыты да бар. Қаржы директоры Ерсін Шәкеевтің айтуынша, 2015 жылы ҚДБ желісі бойынша компания инвестициялық мақсаттарға «Халық банкінде» 3 млрд теңге мөлшерінде қаражат тартқан. Кейін айналым қаражатын толықтыруға компания 300 млн теңге көлемінде қарыз алды.
«ҚДБ құралдарының көмегімен біз қосымша 1-топтың базалық майларын өндіру зауыты мен пластикалық жағармайлар өндіру зауытын іске қостық. Өндірістік қуаттылықты 29 500 тонна өнімге ұлғайттық. 110 адам жұмысқа қабылданды, салық аударымдары 30% - ға немесе 350 млн теңгеге ұлғайды. Қазіргі кезеңде ҚДБ-мен бірлесіп Шымкентте 2 және 3-топтағы базалық майларды өндіру зауытын салу жобасы қаралуда», - деп ойымен бөлісті Ерсін Шакеев.
Өз кезегінде ҚДБ басқарушы директоры Дастан Ахметов Даму банкі үшін банкаралық кредиттеу арқылы өңдеу өнеркәсібіндегі отандық ірі кәсіпкерлік субъектілерін қолдау бағдарламасы басым болып табылатынын атап өтті.
«Бұл бағдарлама бізге коммерциялық банктермен бәсекелестіксіз өз мандатымызды ұстануға мүмкіндік береді. ҚДБ мен ЕДБ-нің осындай кооперациясының арқасында Қазақстанда мықты инфрақұрылымдық база құру және өңірлерде халықтың әл - ауқатын жақсарту үшін қажетті стратегиялық маңызды жобалар іске асырылуда», - деп түйіндеді ҚДБ басқарушы директоры Дастан Ахметов.
Естеріңізге сала кетейік, банкаралық кредиттеу - бұл ҚДБ-ның соңғы қарыз алушыларды Екінші деңгейдегі банктер арқылы шарттасқан қаржыландыруы. Оның мақсаты ҚДБ-ның экономиканың басым салаларындағы жеке кәсіпкерлік жобаларын қаржыландыру, өңдеуші өнеркәсіпте жаңа кәсіпорындар құру және жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту, жұмыс істеп тұрған жобаларды қайта қаржыландыру және айналым капиталын толықтыру болып табылады.
Майра Медеубаева
