Коронавирус пандемиясы және оның таралуына байланысты қалыптасқан күрделі экономикалық жағдай Қазақстан Даму Банкінің (ҚДБ, «Бәйтерек» холдингінің еншілес құрылымы) кредиттік қызметіне болмашы дәрежеде әсер етті. Бұл туралы жыл қорытындысын шығара отырып, ҚДБ өкілдері хабарлады. Олардың мәліметінше, ірі инфрақұрылымдық және индустриялық жобаларға қаржылық қолдау көрсету белсенді қарқынмен жүргізілуде. Мәселен, өткен жылы ҚДБ қатысуымен 9 ірі инвестициялық жоба пайдалануға берілді, оның 5 - жаңа кәсіпорындар, қалған 3 - жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңғырту, сондай-ақ «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ газ құбырын салу. Сонымен бірге, бүгінгі күнге барлық жобалар пайдалануға беріліп, жұмыс істей бастағаны хабарланды.
Энергетика саласындағы жобалар ҚДБ қоржынындағы елеулі үлеске ие. Ағымдағы жылы мұндай тренд өзгерген жоқ, Банктің қатысуымен осы салада бірден үш жоба іске қосылды. Мысалы, биыл Ақмола облысындағы «ЦАТЭК Green Energy» ЖШС-нің «Астана EXPO-2017» жел электр станциясының 50 МВт екінші іске қосу кешенінің құрылысы аяқталды. Оның жалпы құны 31 млн теңгеден асты, оның 9,8 млн теңгесін Даму Банкі қарыз түрінде берді. Бүгін кәсіпорынның құрылысы толығымен аяқталды, екінші кезектің іске қосылуы 2020 жылдың желтоқсанында болды. 2019 жылғы тамызда пайдалануға берілген электр станциясының алғашқы іске қосу кешенінің құрылысы да ҚДБ көмегімен жүзеге асырылды. Қазір ЖЭС жылына орта есеппен 170 млн кВт*сағ өндіреді. Кәсіпорынның жобалық қуатына шығуы парниктік газдар шығарындыларының көлемін едәуір азайтуға және 10 мыңға жуық үйді энергиямен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Өткен жылдың желтоқсан айында Алматы облысында «Mistral Energy» ЖШС жүзеге асыратын «Қаскелең 50 МВт» күн электр станциясының құрылысы аяқталды. Оның құны 13,56 млрд теңгені құрады, оның 10,9 млрд теңгесін Қазақстанның Даму Банкі қарыз түрінде берді. Электр станциясының құрылысы «Бизнестің жол картасы 2025» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүзеге асырылуда.
Ағымдағы жылдың сәуір айында Павлодар облысындағы «Еуроазиялық энергетикалық Корпорация» АҚ-ның №5 энергоблогын жаңғырту аяқталды, оның жалпы құны 194 млрд теңгеге жетті. Бұл ретте ҚДБ тарапынан қарыз сомасы 150 млрд теңгені құрады. Банктің қарыз қаражаты есебінен №5 электр станциясы мен «Восточный» көмір разрезіне реконструкциялау жүргізілді, осы іс-шаралар Ақсу электр станциясының №5 энергия блогының қуатын 325-тен 300 МВт-қа дейін арттыруға, сондай-ақ жабдықтың қызмет ету мерзімін 30 жылға ұзартуға, отын шығыны мен пайдалану шығындарын қысқартуға, электр станциясының экологиялық және сапалық көрсеткіштерін жақсартуға мүмкіндік берді.
«Даму банкі энергетика саласындағы жобаларға ерекше назар аударады, атап айтқанда, біз кредиттік қоржынды «жасыл» жобалармен кеңейтуге ұмтыламыз, өйткені Банк өз қызметінде сапалы инфрақұрылымды дамыту қағидаттарын ұстанады, яғни біз үшін әлеуметтік жауапкершілік, экологиялық құрамдас бөлік және жобаның орнықтылығы сияқты мәселелер маңызды. ҚДБ экологиялық таза өндірістері 2015 жылдан бастап кредиттеледі, және біз үшін осы салада алғашқы кезеңдерде бізбен бірге жұмыс істеген серіктестер бүгін қайтадан Банкке жаңа жобалармен оралатыны өте маңызды», - деп атап өтті Басқарма төрағасының орынбасары Думан Әубәкіров.
Машина жасау-ҚДБ үшін де маңызды бағыт. 2020 жылы осы салада Банктің қатысуымен 2 жоба іске қосылды: Алматыда «Hyundai Trans Kazakhstan» ЖШС жеңіл автомобильдер шығаратын зауытын салу және Атырау облысында «АтырауНефтеМаш» ЖШС мұнай машина жасау зауытын дамыту, атап айтқанда, мұнай сервисі жабдығын, грейтинг және ыстықтай мырыштау өнімдерін өндіру жөніндегі цехтарды жаңғырту. Екі жоба индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы (ИИДМБ) шеңберінде қаржыландырылды.
Бұл ретте Hyundai маркасымен жеңіл автомобильдер шығаратын зауыт құрылысына салынған инвестициялардың жалпы көлемі 25,8 млрд теңгені құрады, Даму Банкі өз кезегінде 15 жыл мерзімге 12,7 млрд теңге мөлшерінде қарыз берді. Зауыттың жылдық қуаты бірінші кезеңде – 30 мың автомобиль, екінші кезеңде-45 мың автомобильге дейін. Кәсіпорында барлығы 700-ден астам жаңа жұмыс орны ашылады.
Өз кезегінде «Атыраумұнаймаш» ЖШС зауытын жаңғырту құны 14 млрд теңгеден асты, оның 9,5 млрд теңгесін ҚДБ ұсынды. Осы жобаны дамыту Атырау облысының тұрғындары үшін қосымша 80 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік берді, зауытта 350 қазақстандық еңбек етеді.
Ақмола облысында «Кус&Вкус» маркасымен бройлер өндіру бойынша Макинск құс фабрикасының екінші кезегін іске қосуды ерекше атап өту қажет, ол да ИИДМБ шеңберінде іске асырылады. Макинск құс фабрикасы-бұл заманауи өндіріс, нөлден бастап жасалған гринфилд жобасы. Екінші кезеңнің жалпы құны 14,3 млрд теңгені, ал ҚДБ тарапынан инвестициялар көлемі 11,2 млрд теңгені құрады. Құс фабрикасының бірінші кезегін іске қосу ҚДБ-ның қатысуымен 2018 жылы өтті және бүгінгі күні құс фабрикасы өңірдегі негізгі қала құраушы кәсіпорын болып табылады, ал екінші кезекті іске қосу өндіріс көлемін ұлғайтуға, құс еті импортының үлесін қазіргі 50,4% - дан 32,6% - ға дейін төмендетуге, сондай-ақ 1 370 қазақстандықты тұрақты жұмыс орнымен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
«Макинск құс фабрикасының бірінші кезегінің құрылысы да Даму Банкінің қатысуымен қаржыландырылды және бүгінгі күні бұл жоба Ақмола облысының экономикасын дамытудың локомотиві болып табылатыны қуантады. Қазірдің өзінде зауыт облыстың дамуына 45 млрд теңгеден астам инвестиция салуға мүмкіндік берді, сондай-ақ ауданда орташа айлық жалақы мөлшерін 30% - ға ұлғайтты. ҚДБ командасы 2020 жылы қаржыландырған екінші кезектің іске қосылуы да табысты болатынына және осындай оң мультипликативтік әсерге ие болатынына сенеді», - деп толықтырды Думан Әубәкіров.
Банк өкілдерінің мәліметінше, 2020 жылы іске қосылған жобалар капиталды көп қажет етеді және жоғары әлеуметтік-экономикалық әсерге ие. Мысалы, Маңғыстау облысындағы «Aktau Resort Hotel» көпфункционалды қонақ үй-туристік кешенінің құрылысы өңірдегі шағын кәсіпкерлікті дамытуға серпін береді. Жоба батыс өңірінен келген көптеген қазақстандықтар үшін 700 жаңа жұмыс орнын ашты. Жобаның құны 68 млрд теңгеден астам соманы құрады, бұл ретте ҚДБ – ның қатысуы-20 жыл мерзімге қарыз түрінде 42 млрд теңге. Банктің қаражаты жабдықтар сатып алуға және құрылыс-монтаж жұмыстарына бағытталды. Кешеннің іске қосылуы Rixos әлемдік танымал брендінің all inclusive жүйесі бойынша бес жұлдызды сервисті ұсынатын Орталық Азиядағы жалғыз теңіз курортын құруға мүмкіндік берді.
Ақпарат және байланыс саласындағы жобаларды қаржыландыру бүгінгі күні бұрынғыдан да өзекті. Сондықтан «Транстелеком» АҚ теміржол желілері бойындағы байланыс платформасының аппараттық-бағдарламалық кешенін салу Даму Банкі үшін түйінді болып табылады. Жалпы құны 32 млрд теңгеден асатын жоба 2020 жылдың ақпан айында пайдалануға берілді. Даму Банкінің қатысу үлесі 25,4 млрд теңгені құрады. Оның іске қосылуы 190-нан астам жаңа жұмыс орындарын құруға мүмкіндік берді.
Жамбыл облысы Қордай ауданындағы бес елді мекенге газ құбырын тарту құрылысын осы жылы Даму банкі қаржыландырған басқа жобалармен салыстырғанда, қымбат емес газ құбырларының бірі деп санауға болады: оның жалпы құны 5,7 млрд теңгені, ал ҚДБ тарапынан «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ – ға бөлінетін қарыз көлемі-3,5 млрд теңгені құрады.
Алайда, Банк өкілдерінің айтуынша, жобаның өңір тұрғындары үшін әлеуметтік маңызы зор, өйткені оны іске қосу 5 мыңнан астам тұрғын үйді, сондай-ақ әлеуметтік сала мен кәсіпкерліктің 274 объектісін көгілдір отынға қосуға мүмкіндік берді. Ең алғашқы газбен Масаншы, Қаракемер, Сортөбе, Бұлар батыр және Аухатты аудандары қамтамасыз етіледі.
